به گزارش خط هشت، هشت سال دفاع مقدس صحنه حضور نیرو‌های نظامی و اقشار مختلف مردم در کنار یکدیگر و علیه دشمن بعثی بود. نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران در کنار دیگر یگان‌های نظامی جانانه و دلاورانه به میدان آمدند و از جان خود در راه دفاع از وطن و انقلاب گذشتند. سرهنگ قاسم اکبری‌مقدم از پیشکسوتان دفاع مقدس در گزارشی به حضور نیرو‌ی هوایی در دفاع مقدس و اقدامات آن پرداخت که در ادامه می‌خوانید.

عملیات هوایی کمان ۹۹

دومین حمله سراسری هوایی نیروی هوایی ارتش، در اولین دقایق روز یکم مهر ۱۳۵۹، در قالب طرح نبرد البرز که در ۹۹ صفحه از قبل توسط نیروی هوایی طرحریزی شده بود با حمله همزمان ۱۴۰ فروند انواع جنگده شکاری بمب افکن نیروی هوایی به پایگاه¬های نظامی و مراکز پشتیبانی رژیم بعثی عراق آغاز شد.

در این عملیات از جنگنده بمب‌افکن‌های اف-۵ و اف-۴ برای بمباران و شکاری-رهگیر‌های اف-۱۴ برای محافظت از هواپیما‌ها و بوئینگ ۷۴۷ و بوئینگ ۷۰۷ برای سوخت‌رسانی و سی-۱۳۰ هرکولس برای جمع‌آوری اطلاعات الکترونیکی برای مشخص کردن محل پایگاه‌های موشکی استفاده شد. در مجموع در این عملیات ۲۰۰ فروند هواپیما شرکت داشتند؛ و حدود ۴۰۰ نفر از پرسنل عملیاتی و فنی درگیر مستقیم با این عملیات بودند.

در پی این عملیات رعدآسا، نیروی هوایی عراق برای مدت طولانی نیمی از توان عملیاتی خود را از دست داد و تا مدت‌ها پس از آن پایگاه‌های هوایی این کشور قادر به استفاده از تمام و یا بخشی از توان رزمی خود نبودند، بطوری که پایگاه هوایی الرشید به عنوان یکی از مهمترین پایگاه‌های هوایی عراق تا ۶۹ روز پس از این عملیات هوایی غیرعملیاتی بود و موجب کاهش توان رزمی هوایی دشمن و کاهش فعالیت‌های هوایی بر فراز جبهه‌های زمینی و کسب برتری هوایی برای دلاور مردان عرصه پیکار شد. ‬‬‬‬‬‬

کشور‌های دوست و هم‌پیمان عراق شامل کشور‌های عرب منطقه و برخی کشور‌های اروپایی نظیر فرانسه، آلمان، انگلیس و از همه مهم‌تر ایالات متحده آمریکا با پاسخ قاطع نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران بی‌هیچ تردیدی دریافتند که محاسبات آنان چندان دقیق و مبتنی بر اطلاعات درست و حقایق نبوده و ارتش ایران، از توان دفاعی و آمادگی قابل توجهی برخوردار است.

خبرگزاری‌های خارجی نیز پس از این عملیات با اذعان به مهارت خلبانان ایرانی و قابلیت‌هایی که در عرف این جنگنده‌ها پیش بینی نشده، مجبور به بازتاب این حمله گسترده شدند.

آنان پرواز خلبانان ایرانی را اعجاب انگیز و قابلیت مانور آنان را در برابر پدافند هوایی بغداد بی‌نظیر توصیف کردند، اما آنچه در لابلای این اخبار بیشتر به چشم می‌خورد ضربه روحی شدید و وحشتی بود که زمامدار رژیم بعثی عراق صدام حسین و سیاست‌مداران غربی متحمل شدند.

حماسه هفت آذر ۵۹ (عملیات مروارید)

نیروی دریایی رژیم بعث عراق که بار‌ها برای کشتی‌های مختلف ایرانی و حتی هواپیما‌های ایران دردسر ساز شده بود مقامات جمهوری اسلامی را بر این فکر وا داشت که در یک حرکت بزرگ کار نیروی دریایی عراق را یک سره نموده و حاکمیت دریایی خود را به اثبات برساند. نیروی دریایی عراق نیز با در نظر گرفتن محاصره آبادان، تلاش می‌کرد که از جنوب هم این محاصره را کامل کند.

با این شرایط بود که طرح حمله به اسکله‌های البکر و الامیه و انهدام ناوگان‌های دریایی عراق برنامه ریزی شد. نیروی هوایی مأموریت پیدا کرد که نیروی دریایی ارتش را پشتیبانی کرده و با هر نوع حرکتی در دریا و هوا مقابله کند. طبق هماهنگی‌های به عمل آمده از سوی نیرو‌های هوایی و دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، مقرر شد در روز هفتم آذر ماه سال ۵۹، نیروی دریایی با پشتیبانی نیروی هوایی به دو اسکله البکر و الامیه حمله کند. پایگاه هوایی بوشهر از جمله پایگاه‌های درگیر در این عملیات بود.

خلبانان شجاع نیروی هوایی در این عملیات توانستند ناو‌های اوزا، ناو‌های مین جمع کن، ناو نیرو بر و چندین اژدر افکن را هدف قرار دهند و نیروی دریایی عراق را منهدم کنند.

در این عملیات شهیدان سرلشکر خلبان حسین خلعتبری، علیرضا یاسینی و عباس دوران، در مجموع بیش از ۲۵ سورتی پرواز عملیاتی داشتند که این تعداد پرواز فقط از عهده خلبانان ماهری همچون این شهیدان بزرگ بر می‌آمد. بعد از این عملیات بود که به شهید خلعتبری لقب «حسین ماوریک» شکارچی ناو‌های اوزا را دادند.

حمله به پایگاه هوایی الولید (اچ-۳)

پایگاه هوائی الولید عراق در جوار مرز‌های مشترک این کشور با اردن و سوریه و منطقه تجمع هواپیما‌های نظامی و غیر نظامی عراق بود؛ که به تصور فرماندهان رژیم بعثی عراق دور از دسترس جنگنده بمب افکن‌های نیروی هوایی ایران قرار داشت. با طراحی و اجرای انجام عملیاتی بسیار دقیق و حساب شده، این منطقه در ۱۵ فروردین سال ۱۳۶۰ مورد تهاجم هواپیما‌های نیروی هوایی ارتش قرار گرفت و خسارات سنگینی به بار آورد.

حفاظت از کشتی‌های نفت کش و تجاری و رفع موانع تداوم اقتصاد جنگ

پیروزی‌های پی در پی رزمندگان اسلام در جبهه‌های جنگ بیان کننده این واقعیت بود که رژیم بعثی عراق در جبهه‌های زمینی قادر به پیروزی نیست؛ بنابراین حامیان صدام تصمیم گرفتند نیروی هوایی این کشور را تقویت کرده تا بلکه بتوانند او را از باتلاقی که در آن افتاده بود نجات بدهند. دشمن تلاش هوایی وسیعی را در جهت ضربه زدن به منابع حیاتی و استراتژیک ایران در جزیره خارک و حمله به کشتى‌هاى تجاری و نفت¬کش در جنگ اقتصادی علیه ایران آغاز کرد.

جنگ نفتکش‌ها با عملیات رمضان و حمله عراق به جزیره خارک شروع و در تعیین نتیجه نهایى جنگ ایران و عراق به عاملى تحریک کننده تبدیل شد.

از آن جا که تأمین هزینه‌ی جنگ ارتباط مستقیم با صدور و فروش نفت داشت، از این رو عراق تصمیم گرفته بود با قطع صدور نفت ایران از طریق حمله به جزیره‌ی خارک و نفتکش‌ها، موجبات تضعیف نیرو‌های ما را فراهم آورد.

یکی از رشادت‌ها و دلاوری‌های کارکنان نیروی هوایی ارتش در دوران هشت ساله‎ی دفاع مقدس، حفاظت و حراست از نفت-کش‌ها بود. با ابتکار شهید سرلشکر خلبان عباس بابایی که در سمت معاون عملیات نیروی هوایی بود طرح دفاع هوایی از تأسیسات نفتی جزیره خارک و اسکورت نفت‌کش‌ها را ارائه، طرحریزی و به نحو احسن اجرا شد.

ناکام گذاشتن صدام در بهره برداری سیاسی از اجلاس سران غیر متعهد‌ها در بغداد

سال ۶۱، سالی بود که عملیات‌های پی در پی، پیروزمندانه، مهم و سرنوشت‌سازی همچون فتح‌المبین و بیت‌المقدس با موفقیت کامل توسط رزمندگان ارتش، سپاه، بسیج و نیرو‌های مردمی علیه نیرو‌های متجاوز بعثی عراق اجرا گردید. رزمندگان غیور ارتش اسلام چنان عرصه را بر نظامیان بعثى صدام تنگ ساختند که هرگونه قدرت تصمیم گیرى و اقدام مؤثر در جبهه نبرد از آنان سلب شد و در این عملیات‎ها آمار کشته شدگان، اسیران جنگى و ادوات و تجهیزات به غنیمت گرفته و انهدامى به حدى سنگین، بهت‌آور و باور نکردنى بود که ارتش متجاوز بعث عراق به وضوح در سیماى ارتشى مغلوب و شکست خورده در انزار جهانیان ظاهر شد.

بطوری‌که به دنبال متلاشی شدن سازمان رزمی و کاهش توان نظامی نیرو‌های نظامی رژیم بعثی عراق در عملیات بیت-المقدس، شکست راهبرد نظامی، ناکامی در تحقق اهداف اعلام شده و زیر سؤال رفتن مشروعیت و کارآمدی صدام، رژیم بعثی عراق برای نجات از این بحران‌های نظامی پیش آمده مذبوحانه دست به تلاش‌های سیاسی زد. یکی از این تلاش‌های سیاسی تشکیل اجلاس سران غیر متعد‌ها در بغداد بود.

رژیم بعثی عراق و حامیانش، اعم از کشورهاى غربى، برخى از کشورهاى نزدیک و متمایل به سیاست‌هاى بلوک شرق و رهبران مرتجع عرب به منظور کاستن آثار تبلیغى پیروزیهاى نیرو‌های مسلح جمهورى اسلامى ایران، رها ساختن عراق از تنگناى سیاسى و نظامى داخلى و بین المللى، گشودن جبهه‎اى جدید در عرصه‎هاى سیاسى و دیپلماسى علیه ایران و نیز به انزوا کشاندن ایران و ایجاد زمینه‌اى مناسب براى توجیه و ارائه کمک‎ها و مساعدت‌هاى اقتصادى و نظامى بیشتر به رژیم عراق، تصمیم به برگزارى اجلاس کشورهاى عضو جنبش عدم تعهد در بغداد گرفتند.

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای ثابت کشور‌های غیر متعهد با درک سریع خطر و حساسیت موضوع دست به فعالیت‌هاى سیاسى و دیپلماتیک وسیعى در سطح منطقه زد، و تاکید کرد در حالی¬که نیرو‌های عراق بخش¬هایی از خاک ایران را در اشغال خود دارند، هیچ هیأتی از سوی تهران در این اجلاس شرکت نخواهد کرد و اصولاً بغداد محل امنی برای برگزاری کنفرانس سران غیر متعهد‌ها نیست و دولت عراق توانایی و صلاحیت میزبانی و برگزاری اجلاس را ندارد، و این اجلاس باید در کشور دیگری برپا شود.

اعلام مواضع ایران، رژیم عراق را بر آن داشت تا با انتشار بیانیه و تبلیغات پرحجم و دامنه دار خود که از سوى اغلب رسانه هاى خبرى جهان با آب و تاب فراوان انعکاس داده می‌شد بر امنیت فضا و آسمان شهر بغداد، تأکید نماید و محافظت دائمى از آن را که توسط شبکه دفاعى مستحکم خود متشکل از انواع موشک‌های زمین به هوای ارتفاع بالا، متوسط و پائین، پوشش گسترده راداری و توپخانه ضد هوایی و انواع هواپیماهاى رهگیر بود، به رخ سران کشور‌ها بکشاند. عراق همچنین بغداد را به لحاظ پدافندى با شهر مسکو در زمان حمله متفقین در جنگ جهانى دوم مقایسه می‌کرد!

در چنین شرایط حساس و خطیرى که اقدامات سیاسى ایران به نتیجه مطلوب نرسیده بود براى غلبه بر راهبرد سیاسى تبلیغاتى رژیم عراق، تصمیم به استفاده و بهره بردارى از نیروى هوایى به لحاظ ساختار ویژه و امتیازات خاص آن گرفته شد و این نیروی قوی و قدرتمند نظامی بنا به دستور در خدمت استراتژی سیاسی کشور قرار گرفت، تا با استفاده از ویژگى‌هایى از قبیل، سرعت عمل، قابلیت انعطاف، برد زیاد، تحرک و واکنش سریع، قدرت آتش و... با شکستن دیوار صوتى شهر بغداد و بمباران مناطق حساس و راهبرد نظامى آن، ناتوانى عراق در اثبات ادعاهاى خود مبنى بر امنیت فضاى شهر بغداد و محل کنفرانس سران را به اثبات رساند.

براى این منظور و جهت برهم زدن امنیت اجلاس و شهر بغداد، نقاط حساس و حیاتى رژیم متجاوز بعثی صدام در حاشیه و داخل شهر بغداد مورد شناسایی و بررسی و تحلیل دقیق کارشناسان نظامی و سیاسی کشور قرار گرفت و پالایشگاه الدوره که در داخل محدوده شهر بغداد قرار داشت انتخاب شد. ایران راهبرد نظامى و تبلیغاتى خود را چنان طراحى کرده بود که براى دولت بعثى عراق امکان انکار و پرده پوشى آثار شکست میسر نباشد.

در سحرگاه روز ۳۰ تیرماه ۱۳۶۱ خلبانان دلاور، با عزمى راسخ و اراده پولادین، در سکوت مطلق رادیویی جان بر طبق اخلاص نهاده و از پایگاه هوایی مربوطه با پرواز در ارتفاع پایین، دل آسمان را شکافته و به فضای خاک دشمن، به شبکه دفاعى امنیتى کاملاً امن مورد ادعاى صدام نفوذ کردند. بدینوسیله حضور قدرتمند نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و آسیب‌پذیری و ناامن بودن شهر بغداد را به عینه به سران کشور‌های غیر متعهد و افکار عمومی جهانی اثبات کردند. لیدر و فرمانده دسته پروازی این عملیات، یکی از خلبانان فداکار، ورزیده و با تجربه نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران شهید سرلشکر خلبان عباس دوران بود.

عملیات والفجر ۸ یکی از بزرگترین عملیات‌های دوران دفاع مقدس به شمار می‌آید. نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نقش مهم و سرنوشت ساز در شکست دشمن بعثی در این عملیات داشتند.

ابتکارات، نوآوری‌ها، خلاقیت‌ها و عملکرد و اقدامات تاکتیکی در بهره‌برداری مناسب و صحیح از تکنیک در تجهیزات یگان‌های آفند و پدافند هوایی در طول «عملیات والفجر ۸» در قالب یک نبرد کاملاً متفاوت که منجر به انهدام و سرنگونی بیش از ۷۰ فروند ازهواپیما‌های پیشرفته و بالگرد‌های تهاجمی نیرو‌های بعثی صدام شد در مقایسه با روش‌ها و تاکتیک‌های متداول پدافندی و آفندی آن روز، نقطه عطفی در انجام نبرد‌های غیرکلاسیک یا ناهمتراز برای نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش محسوب می‌شد و همین امر، مجموعه تاکتیک‌های نوین آفندی و پدافندی را پایه‌گذاری کرد.

ارتش جمهوری اسلا‌می ایران به ویژه نیروی هوایی در طول دفاع ۸ سال دفاع مقدس آن چه در توان داشت برای دفع تجاوز و کسب پیروزی و افتخار انجام دادند و به فرموده مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا (مد ظله العالی) «در طول جنگ، نیروی هوایی، یکی از بهترین امتحان‌ها را داد».

این پیروزی‌ها و رشادت‌ها، در دوران دفاع مقدس و پس از آن و در حال حاضر یک شاخصه مهم و اساسی دارد، آن هم اتکای به خداوند متعال و وحدت کلیه اقشار ملت در سایه ولایت می‌باشد. سایه ساری که نه تنها ملت ایران، بلکه تمامی ملل آزادی خواه و مظلوم عالم از آن فیض برده و می‌برند. در شرایط کنونی که دشمنان قسم خورده ایران اهداف خود را از طریق نفوذ همه جانبه طراحی و دنبال می‌کنند، باید وحدت، همدلی و پیروی از خط و مشی و تدابیر فرماندهی معظم کل قوا (مد ظله العالی) همانند دوران دفاع مقدس در سرلوحه کار تمامی مسئولان و آحاد ملت شریف قرار گیرد.

منبع: دفاع‌پرس