به گزارش خط هشت، شهید باقری به عنوان خبرنگار وارد جبهه می‌شود. معمولاً این سؤال پیش می‌آید که خبرنگار بودن کجا و فرمانده‌شدن در جنگ کجا. شهید چه مسیری را برای تبدیل شدن به نابغه در جنگ طی کرد؟
شهید حسن باقری از اولین شماره روزنامه جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۸ که مقام معظم رهبری در آن حضور داشتند، کار خبری می‌کرد و در همان زمان، آیت‌الله خامنه‌ای شهید باقری را به اطلاعات سپاه و آقای محسن رضایی معرفی می‌کنند. آقای رضایی نیز از شهید باقری در بخش اطلاعات استفاده می‌کند، اما ایشان کار خبرنگاری را رها نمی‌کند؛ یعنی حسن باقری علاوه بر اینکه در اطلاعات سپاه کار می‌کرد کار حرفه‌ای خبرنگاری هم انجام می‌داد. در سفر دولت موقت به الجزایر در سال ۱۳۵۸، شهید باقری به عنوان خبرنگار حضور پیدا می‌کند و ایشان اولین‌بار مذاکره دولت موقت با امریکایی‌ها را فاش می‌کند. دولت موقت با امریکایی‌ها در الجزایر نشست داشت و شهید باقری این خبر را رسانه‌ای می‌کند. باقری در همان سال سفری به عنوان خبرنگار، ولی در اصل به عنوان اطلاعات سپاه به جنوب لبنان دارد. در فروردین ۱۳۵۷ رژیم‌صهیونیستی جنوب لبنان را اشغال می‌کند و در آنجا می‌ماند. جریان حمله به لبنان در ذهن شهید باقری بوده تا ایشان به عنوان خبرنگار به لبنان می‌رود و یک بررسی دقیق از وضعیت جنوب لبنان انجام می‌دهد. او در آن گزارش می‌گوید هیچ کدام از کشور‌های سوریه، لبنان و سازمان‌های آزادی‌بخش توان مقابله با رژیم‌صهیونیستی را ندارند باید ارتش ملی و اسلامی در آنجا شکل بگیرد. پس می‌بینیم شهید باقری یک خبرنگار معمولی نیست که فقط برود گزارشی بگیرد و برگردد.
در شروع دفاع‌مقدس، باید چه نقشی برای شهید باقری قائل باشیم؟
حسن باقری در ۲۰ شهریور ۵۹ به حکم سپاه به ایلام اعزام می‌شود و از شهر‌های آنجا گزارشی تهیه می‌کند و به اطلاعات سپاه می‌دهد. از آن روز به بعد شهید باقری دیگر کار خبرنگاری را کنار می‌گذارد و یک نیروی صرف نظامی می‌شود. آن زمان او یک نام مستعار به نام حسن باقری در اطلاعات دارد، یک نام به نام افشردی در روزنامه داشت و گاهی هم مقالاتی برای روزنامه به نام افشار می‌نوشت. شهید باقری از جنوب به خوزستان می‌رود و در حال برآورد وضعیت این شهر بود که جنگ شروع می‌شود. یعنی شهید باقری آخر شهریور و اول مهر ۵۹ در خوزستان حضور داشت. در چنین وضعیتی وقتی وارد جنگ می‌شود اطلاعات عملیات را تشکیل می‌دهد. آقای رضایی به شهید باقری می‌گوید همین‌جا بمان و کار اطلاعاتی بکن. شهید باقری اطلاعات عملیات را با همان نیرو‌های موجود در خوزستان تشکیل می‌دهد و یک سازمان قوی برای مقابله با دشمن ایجاد می‌کند. حسن باقری به نوعی یک اتاق جنگ درست می‌کند و کار‌هایی مثل شنود دشمن، تنظیم اسناد، انسجام تیم‌های شناسایی و آماده‌کردن کالک نقشه عملیاتی را در آنجا انجام می‌دهد. به نوعی یک تشکیلات قوی را از همان روز‌های اول جنگ آماده می‌کند. چنین کار‌هایی را فقط یک نیروی تشکیلاتی می‌تواند انجام دهد. ما هم کار تخصصی در جنگ می‌کردیم، ولی چند ماه زمان می‌برد تا بفهمیم باید چه کار کنیم، اما حسن باقری ظرف چند روز تمام این کار‌ها را انجام داد. ششم مهر اولین بولتن خبری محرمانه را برای محور‌ها تهیه می‌کند، چون محور‌ها از هم خبر نداشتند با این کار چشم محور‌ها به همدیگر باز می‌شود. حتی خبر‌ها و گزارش‌هایش را هم به تهران می‌دهد، این گزارش‌ها خیلی غنی و قوی است.
پس از همان اولین روز‌های جنگ ظهور و بروز جدی شهید باقری را شاهد هستیم؟
کسی که رشته درسی‌اش ریاضی بوده و بعد با تغییر رشته‌اش رتبه ۱۵۰ رشته حقوق دانشگاه تهران می‌شود، باید خیلی استعداد و هوش بالایی داشته باشد. شهید باقری از همان روز‌های اول جنگ شروع به شناسایی و تهیه گزارش دقیق از وضعیت جنگ می‌کند و اطلاعات سپاه را سروسامان می‌دهد، طوری که ظرف دو ماه سرآمد اطلاعات جنگ برای ارتش و سپاه می‌شود. به مرور همه در سپاه و ارتش متوجه استعداد و خلاقیت ایشان می‌شوند. بعد از شکست ما در هویزه، حسن باقری ابتکار عمل به خرج می‌دهد و به عنوان یک آدم متفکر و مبتکر در تغییر استراتژی جنگ ظاهر می‌شود که آنجا می‌گوید باید ایمان محوری را جایگزین تجهیزات محوری کنیم و سپاه توانایی اداره جنگ را دارد. از اینجا سپاه را وارد عملیات‌ها محدود می‌کند و کم‌کم به عملیات‌های گسترده می‌رسد، اما از ماه چهارم ورق را به سمت سپاه برمی‌گرداند.
تحولاتی که شهید باقری ارائه می‌کند را باید در چه مواردی بدانیم؟
وقتی ارتش در عملیات هویزه شکست می‌خورد آقای فلاحی می‌گوید، ما دیگر عملیات تهاجمی انجام نمی‌دهیم. پس از آن شهید باقری نامه‌ای به دفتر امام و شورای عالی دفاع می‌نویسد و می‌گوید ارتش در لاک دفاعی فرو رفته و ما باید برای مقابله با دشمن عملیات آفندی داشته باشیم تا ابتکار عمل را در دست بگیریم و با طرح‌هایش ابتکار عمل را هم با عملیات‌های محدود در دست می‌گیرد. از آن به بعد سپاه به طور جدی وارد صحنه جنگ می‌شود و طرح و برنامه آماده می‌کند. در عملیات الله‌اکبر مجموعه سازمان و ساختار سپاه را به نحوی می‌چیند که به عنوان یکی از رده‌های مهم جنگ مطرح می‌شود. شهید باقری این کار را در زمان بنی‌صدر انجام می‌دهد که سختی‌های خودش را داشت.
پس باید گفت عملیات‌های موفق ما که از مهر ۶۰ شروع می‌شود و به عملیات بیت‌المقدس در ۶۱ می‌رسد، ثمره فعالیت‌ها و ایده‌های شهید باقری است؟
اگر دفترچه‌های شهید باقری را نگاه کنید، می‌بینید ایشان در آنجا می‌نویسد ابتدا هدفمان عملیات‌های محدود است تا بعد به عملیات‌های گسترده برسیم. اولین عملیات گسترده ما عملیات شکست حصر آبادان است که کاملاً حساب شده و دقیق ایده‌هایش را پیاده می‌کند.
با توجه به دامنه فعالیت‌های شهید باقری در زمان انجام عملیات‌ها چه سهمی را باید برای شهید باقری در نظر بگیریم؟
در عملیات‌های بزرگ‌تر هم، اتکای سپاه به اطلاعات شهید باقری است. وقتی حسن باقری در عملیات فتح‌المبین فرمانده قرارگاه نصر می‌شود باز قرارگاه به اطلاعات ایشان متکی است. در قرارگاه کربلا هم وضعیت همین گونه است. طراحی و انجام یک عملیات یکی از اصلی‌ترین پایه‌هایش اطلاعات و شناسایی است که حسن باقری این کار را به بهترین شکل انجام می‌دهد. شهیدحسن باقری اطلاعات اصلی را به قرارگاه می‌آورد و خلاقیت زیادی را نشان می‌دهد.
کشف استعداد‌هایی مثل شهید طهرانی‌مقدم یکی از ویژگی‌های شهید باقری است. شهید باقری چگونه به این کشف در آدم‌ها می‌رسید؟
شهیدحسن طهرانی‌مقدم قبل از عملیات طریق‌القدس در گلف حضور داشت. نمی‌دانم او حسن باقری را از کجا می‌شناخت. وقتی همدیگر را دیدند، شهید باقری گفت بیا با من برویم و بعد مسئولیت ادوات را به شهید طهرانی مقدم داد. بعد از اینکه فتح‌المبین انجام شد و توپخانه دشمن را گرفتیم، ایشان اولین کاری که کرد طهرانی‌مقدم را برای تشکیل توپخانه سپاه انتخاب کرد. این کار مهمی بود. حتی ایشان نامه زد و به شهید طهرانی‌مقدم گفت برو توپ‌ها را جمع کن و ما هم که یکسری توپ غنیمتی گرفته بودیم که به ایشان دادیم. من زرهی سپاه را با دستور شهید باقری تشکیل دادم. حسن باقری نیرو‌ها را شناسایی می‌کرد، به افراد مسئولیت می‌داد، یگان‌های تخصصی را سازماندهی می‌کرد و پای کارهایشان هم می‌ایستاد. استعداد افراد را به خوبی شناسایی می‌کرد. سریع می‌فهمید این آدم چقدر توانایی دارد و به درد چه کاری می‌خورد.
تأثیرات اقدامات شهید باقری بعد از شهادتش چه بود؟
خلأیی که پس از شهادت حسن باقری به وجود آمد هیچ وقت پر نشد. الان زندگی شهید باقری در دانشگاه امام‌حسین (ع) تدریس می‌شود و این یعنی این انسان چقدر حرف برای گفتن دارد. حسن باقری شهریور ۱۳۶۱ فرمانده قرارگاه کربلا می‌شود و معاون اطلاعات قرارگاه خاتم هم است. عملیات محرم را در این جایگاه انجام دادند. در مرحله سوم علمیات محرم به ما گفتند باید به تهران برویم. وقتی داخل هواپیما نشسته بودیم، ایشان گفت می‌دانید برای چه کاری به تهران می‌رویم؟ ما اظهار بی‌اطلاعی کردیم. گفت با آقای رفیق‌دوست و صیادشیرازی صحبت کرده‌ام که هزار نفربر ارتش که از شوروی وارد شده را باید در صنایع سنگین بازسازی کنیم. با این برنامه‌ها آینده‌نگری و تفکر ایشان را می‌توانید، بفهمید. شهید باقری در جلسه شورای عالی سپاه شرکت می‌کند و می‌گوید اگر جنگ با این روند پیش برود، از صدام شکست خواهیم خورد. گفتند عراق خودش را برای جنگ طولاتی آماده کرده و ما هم باید خودمان را برای مقابله با دشمن آماده کنیم. آینده‌نگری‌های شهید باقری باعث پیشرفت‌های زیادی در جبهه شد و خیلی از اتفاقات از برکت وجود ایشان در جبهه‌ها رخ داد.
