به گزارش خط هشت، بیوک‌ خلیل‌زاده‌ معروف‌ به‌ «مروج‌» در ۲۷ شهریور سال‌ ۱۳۰۹ در یک‌ خانواده‌ مذهبی‌ در یکی‌ از محلات‌ قدیمی‌ اردبیل‌ به‌ دنیا آمد. در دوران‌ کودکی‌ به‌ فراگیری‌ قرآن‌ در مکتب‌ پرداخت‌ و سپس براساس‌ علاقه‌ شخصی‌ و تشویق‌ پدر به‌ حوزه‌ی‌ علمیه‌ شهر اردبیل‌ که‌ مدرسه‌ «ملاابراهیم‌» نام‌ داشت‌ وارد شد و به‌ تحصیل‌ مقدمات‌ علوم‌ اسلامی‌ مشغول‌ شد.

او در سال ۱۳۲۶ شمسی با تشویق اساتید و نیز اشتیاق خود برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه قم عظیمت و در مدرسه‌ آیت‌الله حجت‌ کوه‌ کمری‌ اقامت‌ گزید و در درس‌ بزرگانی‌ چون‌؛ آیت‌الله سلطانی‌، شیخ‌ احمد کافی‌، عبدالجواد اصفهانی‌ و میرزا محمد مجاهدی‌ تبریزی‌ حاضر گردید؛ ضمن‌ آنکه‌ در درس‌ فلسفه‌ی‌ شیخ‌ محمد لاکانی‌، میرزا مهدی‌ مازندرانی‌ و علامه‌ طباطبایی‌ هم‌ شرکت‌ می‌کرد.

آیت‌الله مروج‌ پس‌ از اتمام‌ مقدمات‌ دروس‌ حوزوی‌ در قم‌ و شروع‌ درس‌ خارج‌ راهی‌ مشهد مقدس‌ شد و در درس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ آیت‌الله‌العظمی‌ سید یونس‌ اردبیلی‌، از مراجع‌ تقلید آن‌ زمان‌، حاضر گشت‌.

وی‌ در همین‌ دوران‌ به‌ پیشنهاد حجت‌الاسلام‌ سید ابراهیم‌ سید حاتمی‌، لقب‌ «مروج‌» را برگزید و به‌ این‌ لقب‌ شهرت‌ پیدا کرد و پس‌ از بازگشت‌ به‌ اردبیل‌ به‌ تدریس‌ و ترویج‌ و اقامه‌ نماز پرداخت‌.

با آغاز نهضت‌ اسلامی‌ به‌ رهبری‌ امام‌ خمینی‌(ره) همراه‌ علمایی‌ چون‌ آیت‌الله سید یونس‌ یونسی‌ اردبیلی‌، آیت‌الله مسائلی‌ و آیت‌الله اردبیلی‌ وارد مبارزات‌ اسلامی‌ شد و با ارسال‌ تلگراف‌هایی‌ به‌ مراجع‌ تقلید از جریان‌ نهضت‌ اسلامی‌ حمایت‌ نمودند.

در پی‌ فاجعه‌ مدرسه‌ فیضیه‌ قم‌، علمای‌ اردبیل‌ به‌ اقدام‌ رژیم‌ شدیداً اعتراض‌ کردند و پس‌ از دستگیری‌ امام‌خمینی‌(ره) در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ در تلگرافخانه‌ اردبیل‌ متحصن‌ و خواستار آزادی‌ امام‌ شدند.

آیت‌الله مروج‌ به‌ علت‌ مبارزاتش‌ در سال‌ ۱۳۴۴ ممنوع‌الخروج‌ گردید و براساس‌ گزارش‌های‌ ساواک‌، در زمان‌ تبعید امام‌ خمینی‌(ره) در عراق از سوی‌ علمای‌ اردبیل‌ مکاتباتی‌ با امام‌ خمینی‌(ره) صورت‌ گرفته‌ است‌. با رحلت‌ آیت‌الله حکیم‌ در سال‌ ۱۳۴۹ علمای‌ اردبیل‌ از جمله‌ آقایان‌ مسائلی‌ و مروج‌ به‌ طرح‌ مرجعیت‌ امام‌ خمینی‌ پرداختند. آیت‌الله مروج‌ در سال‌های‌ ۱۳۵۲ و ۱۳۵۳ سخنرانی‌های‌ انتقادآمیزی‌ از وضعیت‌ سیاسی‌ و فرهنگی‌ جامعه‌ ایراد کرد که‌ با واکنش‌ ساواک‌ مواجه‌ گردید.

با رحلت‌ آیت‌الله سید یونس‌ یونسی‌ اردبیلی‌ وی‌ امامت‌ جماعت‌ مسجد میرزا علی‌ اکبر اردبیل‌ را در جنب‌ بازار برعهده‌ گرفت‌.

با آغاز نهضت‌ اسلامی‌ به‌ رهبری‌ امام‌ خمینی‌(ره)، وی  از ارکان انقلاب در منطقه محسوب می‌شد و مجاهدت‌های بی‌دریغی در این راستا انجام داد. 

پخش اعلامیه‌هاى امام و سخنرانى‌هاى آتشین، عرصه را بر رژیم استبدادى تنگ کرده بود و به همین دلیل، ایشان در سال‌هاى دهه ۱۳۵۰ش، ممنوع المنبر شده بود. به‌رغم همه مشکلات، دست از اقدامات آگاهى‌بخش خویش برنمى‌داشت. در آستانه پیروزى انقلاب، نقش ایشان در نظارت و حفاظت و امنیت شهر و صیانت جوانان از فرو افتادن در گرداب گروهک‌هاى منحرف، چشمگیر بود.

علی‌رغم محدودیت‌های ساواک، آیت الله مروج در تاریخ ۲۱ دی‌ماه ۱۳۵۷ به ایراد سخنرانی در مسجد میرزا علی‌اکبر پرداخت که در سخنرانی خود به ادامه تلاش‌ها تا پیروزی انقلاب تاکید داشت.

به دعوت دکتر مفتح، آیت الله مروج و تعدادی از شخصیت‌های انقلابی اردبیل در تهران حضور یافتند و در مراسم استقبال از امام خمینی(ره) شرکت داشتند‌. حضور علمای اردبیل مقارن با اعتصاب و تحصن روحانیون در اعتراض به بسته شدن فرودگاه‌ها بود که علمای اردبیل از جمله آیت الله مروج در این تحصن شرکت کردند و بعد از ورود امام خمینی(ره) به ایران در دوازدهم بهمن ۵۷، آیت الله مروج و همراهانش به اردبیل بازگشت.

به‌ جهت‌ روحیات‌ اخلاقی‌ و اجتماعی‌ آیت‌الله مروج‌ در سال‌ ۱۳۵۸ از سوی‌ امام‌ خمینی‌(ره) به‌‌عنوان‌ امام‌ جمعه‌ و نماینده‌ ولی‌ فقیه‌ در اردبیل‌ تعیین‌ گردید. ایجاد ثبات‌ لازم‌ در شهر، مساعدت‌ به‌ محرومان‌، کمک‌ به‌ رزمندگان‌ اسلام‌، برپایی‌ نماز جمعه‌ شکوهمند در اردبیل‌، برپایی‌ کنگره‌ مقدس‌ اردبیلی‌ و تلاش‌ جهت‌ استان‌ شدن‌ اردبیل‌ قسمتی‌ از فعالیت‌ وی‌ در دوران‌ حیات‌ این عالم بزرگوار بود.

آیت الله مروج بعد از شروع جنگ تحمیلی در اولین فرصت به همراه چندین نفر از علماء و مسؤولان به جبهه‌های غرب و جنوب رفت و به‌ویژه در اهواز در انسجام مردم و جلوگیری از فعالیت‌های ستون پنجم ایفای نقش نموده و از لحاظ کمک‌رسانی به مناطق جنگی نیز فعالیت ایشان چشمگیر بود و در زمینه اعزام نیرو و تشویق مردم به حضور در جبهه‌های حق علیه باطل نیز نقش پررنگی داشت.

او در سمت امامت جمعه و نمایندگی ولی فقیه در اردبیل، شخصیتی محبوب، خدمتگزار، مردمی و موفق بود و خدمات ارزنده سیاسی، فرهنگی و اجتماعی متعددی انجام داد که در این مختصر نمی‌گنجد.

آیت الله مروج در سن ۷۱ سالگی در تاریخ ۲۷ فروردین ماه ۱۳۸۰ مطابق با ۲۱ محرم الحرام ۱۴۲۲ به دیدار معبود شتافت.

آیت الله سید حسن عاملی، نماینده ولی فقیه و امام جمعه اردبیل در خصوص شخصیت این عالم بزرگوار، اظهار کرد: از مهم‌ترین و اساسی‌ترین ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی آیت‌الله مروج(ره)، تقوا، تعبد، دلسوزی، دقت در رفتارهای اجتماعی و فداکاری و تلاش برای اعتلای جامعه اسلامی و دین بود.

وی افزود: او عالمی مجتهد و فقیهی والامقام بود که با انجام خدمات بی‌شمار برای مردم اردبیل و ایفای نقش مدنیت و تربیت مردم این دیار در دوران انقلاب و بعد از آن از استثنائات استان محسوب می‌شود.

نماینده ولی فقیه در استان اردبیل بیان کرد: تبیین شخصیت والا و ارزشمند نخستین امام جمعه اردبیل ضروری است و باید به این موضوع به‌صورت ویژه توجه شود.

وی تصریح کرد: علما وارثان انبیا هستند و همواره در طول تاریخ، نقش انبیا را در جامعه ایفا می‌کنند بنابراین باید قدر و منزلت علمای اسلام در جامعه زنده نگه داشته شود.

عاملی گفت: آیت‌الله مروج(ره) همواره سعی بر ارتقاء و اعتلای نفس جامعه داشت به‌طوری که با پشتکار و ایستادگی مقابل رژیم طاغوت و تحمل فشار‌های بسیار همواره از آغازین سال‌های انقلاب اسلامی یار و یاور امام خمینی(ره) بود.

منبع: فارس